Wednesday, January 12, 2011

Το Ολοκαύτωμα της Μασάντα


Το Ολοκαύτωμα της Μασάντα

Καθώς το 73 μ.Χ. η φοβερή δέκατη ρωμαϊκή λεγεώνα προετοιμάζονταν για την τελική σαρωτική επίθεση κατά του ισχυρού φυσικού φρουρίου της Μασάντα στην Ιουδία, που το περιέβαλαν ογκώδεις γρανίτινοι βράχοι, οι αρχηγοί των Εβραίων Ζηλωτών που αμύνονταν σ’ αυτό κατέληξαν σε μια τρομερή απόφαση. Αντί να καταθέσουν τα όπλα και να παραδοθούν στο βάρβαρο ξίφος των Ρωμαίων, στις εξορίες και στη σκλαβιά, αποφάσισαν να πεθάνουν με τα ίδια τους τα χέρια.
Το μαρτύριο αυτό των Ζηλωτών περιγράφεται απ’ τον Εβραίο ιστορικό Φλάβιο Ιωσήφιο. Σύμφωνα με τα γραφόμενα του Ιωσήφιου, ο αρχηγός τους Ελεάζαρ Μπεν Γιαήρ, καθώς έβλεπε το τέλος να πλησιάζει, έβγαλε ένα ηρωικό λόγο στους στρατιώτες του και σ’ όσους βρίσκονταν μέσα στο φρούριο.
 ‘’Πρέπει να περιμένουμε απ’ τους εχθρούς σκλαβιά, βασανιστήρια και θάνατο,’’ είπε, ‘’αν πέσουμε στα χέρια τους ζωντανοί, επειδή είμαστε οι πρώτοι που αποκηρύξαμε την εξουσία τους και τελευταίοι που θα υποταχτούμε σ’ αυτούς. Θα πρέπει να το θεωρήσουμε σαν εύνοια της τύχης μας, αν μας επιτραπεί να επιλέξουμε μόνοι μας τον τρόπο του θανάτου μας . . . Ας πεθάνουμε λοιπόν ελεύθεροι, περιστοιχισμένοι απ’ τις γυναίκες μας και τα παιδιά μας . . . Αιώνιο ίλεως θα συνοδεύει τη μνήμη μας, αν αφαιρέσουμε τη δόξα απ’ τον εχθρό να μας συλλάβει ζωντανούς και να μας θανατώσει, όπως θέλει αυτός. Ας μην του δώσουμε την ευκαιρία να θριαμβολογεί για την ήττα μας. Ας περιορίσουμε το θρίαμβό του μόνο πάνω στα λιγοστά σώματα εκείνων από μας που θα ήθελαν να μείνουν στη ζωή και να γίνουν οι εκτελεστές μας . . . Ποιοι λοιπόν θα είναι αυτοί οι γενναίοι που θα αναλάβουν να μας θανατώσουν όλους εδώ και θα θελήσουν να αφαιρέσουν απ’ τους εχθρούς μας τη χαρά της νίκης κι από μας τη σκλαβιά, τον εξευτελισμό και την ταπείνωση; . . .’’.
Ο Μπεν Γιαήρ διέταξε την πυρπόληση ολόκληρου του φρουρίου, εκτός απ’ τις αποθήκες τροφίμων. Δεν ήθελε οι ομοεθνείς του να αποφασίσουν το θάνατο από έλλειψη τροφής. Ήθελε, όποιος αποφασίσει να πεθάνει, να το κάνει από θρησκευτική πίστη και εθνική περηφάνεια κι όχι από απελπισία και απόγνωση.
Ύστερα απ’ το λόγο του αρχηγού, όλοι πήραν τη μεγάλη απόφαση.
Οι παντρεμένοι άντρες θανάτωσαν τις γυναίκες τους και τα παιδιά τους. Μετά, έριξαν κλήρο ανάμεσα στους εναπομείναντες, για να διαλέξουν δέκα, οι οποίοι θα θανάτωναν τους άλλους επιζώντες. Οι δέκα αυτοί ξανάριξαν κλήρο, για να διαλέξουν έναν ανάμεσά τους, που θα θανάτωνε τους άλλους εννιά. Ο τελευταίος θα έπρεπε να είχε το κουράγιο να θανατώσει στο τέλος τον εαυτό του.
Όταν οι Ρωμαίοι σκαρφάλωσαν στα τείχη και μπήκαν στο φρούριο, δεν βρήκαν παρά μόνο πτώματα.
Ο Ιωσήφιος έγραφε: ‘’Όταν οι Ρωμαίοι αντίκρυσαν τις ατέλειωτες σειρές των νεκρών μέσα στο φρούριο, δεν χάρηκαν για τους εχθρούς τους, αλλά θαύμασαν τη μεγαλοπρέπεια της απόφασής τους και τον τρόπο με τον οποίο τόσοι πολλοί και χωρίς κανένα δισταγμό, αποφάσισαν να πεθάνουν’’.
Απ’ τους 967 πολιορκημένους μόνο εφτά –δυο γυναίκες και πέντε παιδιά- επέζησαν, για να διηγηθούν την ιστορία. Είχαν κρυφτεί σε μια στέρνα και, όταν τους ανακάλυψαν οι Ρωμαίοι εντυπωσιάστηκαν τόσο πολύ απ’ το εγχείρημα των συμπατριωτών τους, που τους χάρισαν τη ζωή.
Η Μασάντα είναι μια απ’ τις σπουδαίες ιστορίες αγώνων των λαών για τη λευτεριά τους.
Μέχρι τώρα η ιστορία αυτή ήταν αμφισβητούμενη κι αμφίβολη, γιατί αναφέρονταν από ένα Εβραίο, τον Ιωσήφιο, ο οποίος δεν είχε καμιά άμεση σχέση με τη Μασάντα.
Η απόδειξη της αλήθειας βρέθηκε το 1963 σε μια απ’ τις δυσκολότερες ανασκαφές που έγιναν ποτέ.
Πέντε χιλιάδες εθελοντές απ’ όλον τον κόσμο άρχισαν να εργάζονται κάτω απ’ την εποπτεία του πιο φημισμένου αρχαιολόγου του Ισραήλ, καθηγητή Γιάγκελ-Γιαντίμ.
Η Μασάντα είναι ένα γρανίτινο οροπέδιο έκτασης 10 περίπου εκταρίων στην Ιουδαία, κοντά στη Νεκρή Θάλασσα. Τριάντα περίπου χρόνια πριν απ’ τη γέννηση του Χριστού είχε μεταβληθεί σε ακρόπολη απ’ τον Ηρώδη το Μέγα, το βασιλιά των Εβραίων. Άνθρωπος που ζούσε πάντοτε κάτω απ’ το φόβο μιας ενδεχόμενης συνωμοσίας, έχτισε μεγάλα τείχη και πύργους στον περίγυρο του πέτρινου αυτού πλατώ κι έσκαψε δέκα μεγάλα υδραγωγεία, που το καθένα χωρούσε 40 εκατομμύρια λίτρα νερό για περιπτώσεις πολιορκίας.
Στις πλαγιές των βράχων ο Ηρώδης έχτισε παλάτια και βίλες αναψυχής, πάνω σε επίπεδα ανοίγματα που δημιούργησε, κόβοντας τις γυμνές επιφάνειες της πέτρας. Ήταν ένα καταφύγιο ασφαλές και μεγαλόπρεπο.
Πολύ ύστερα απ’ το θάνατο του Ηρώδη, οι Ζηλωτές, κάτω απ’ την ηγεσία του Μαναχέμ, επαναστάτησαν κατά της επικυριαρχίας των Ρωμαίων. Τέσσερα χρόνια αργότερα η επανάστασή τους κατατροπώθηκε και μόνο η Μασάντα κρατούσε ακόμα.
Ο Ρωμαίος διοικητής της Ιουδαίας Σίλβιος Φλάβιος εκστράτευσε κατά της Μασάντα το 72 μ.Χ. σαν αρχηγός της φοβερής δέκατης λεγεώνας. Νωρίς το 73 είχε χτίσει ένα ψηλό τείχος που περιέβαλε γύρω-γύρω ολόκληρη τη Μασάντα, έτσι, που να μην μπορεί κανείς απ’ τους πολιορκούμενους να ξεφύγει. Τότε κατέστρωσε το σχέδιο της τελικής επίθεσης. Είδε, ότι το μόνο ευπρόσβλητο σημείο ήταν ένα άκρο στη δυτική πλευρά κι εκεί άρχισε αμέσως να χτίζει ένα σκαρπωτό ανέβασμα ύψους 27 μέτρων.
Με την άνοιξη, το ανέβασμα ήταν έτοιμο και η κορφή του απείχε λίγα μόνο μέτρα απ’ το χείλος των τειχών. Το κενό αυτό γεφυρώθηκε σύντομα από μια φαρδιά γέφυρα, την οποία οι Ρωμαίοι θα μπορούσαν εύκολα να διαβούν και να πηδήσουν μέσα στο φρούριο. Η Μασάντα ήταν πια καταδικασμένη.
Δεκαεννιά αιώνες αργότερα η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε σε φως μαρτυρίες σχετικές με την τελευταία μέρα των Ζηλωτών στο αδύναμο πια κάστρο τους. Βρέθηκαν αποθήκες τροφίμων που δεν είχαν πυρποληθεί κι ένας σωρός χάλκινων κερμάτων, που χρησιμοποιούνταν απ’ τους πολιορκημένους σαν κουπόνια διανομής των τροφίμων κατά τις μέρες της πολιορκίας.
Κάτω απ’ το πάτωμα ενός κατάμαυρου απ’ τους καπνούς δωματίου βρήκαν κρυμμένους προσεχτικά 14 κυλίνδρους, ο καθένας απ’ τους οποίους χρονολογείται σήμερα απ’ τους ειδικούς με κάποια βεβαιότητα λίγο πριν απ’ το έτος 73 μ.Χ.. Όλοι περιέχουν αποσπάσματα απ’ τα βιβλία της Βίβλου, όπως Δευτερονόμιο, Ιεζεκιήλ, Ψαλμοί και μέρη απ’ τα Απόκρυφα. Επίσης, βρέθηκε κι ένα κομμάτι δερμάτινου καλύματος, σαν κι αυτό που βρέθηκε στους κυλίνδρους που ανακαλύφτηκαν στη Νεκρή Θάλασσα.
Στο στρατηγικό σημείο που ήταν προς το μέρος απ’ το οποίο αναμένονταν η ρωμαϊκή επίθεση οι αρχαιολόγοι βρήκαν μια πανοπλία ανώτερου αξιωματικού. Δίπλα της βρέθηκαν 11 πήλινοι αμφορείς. Ο καθένας απ’ αυτούς φέρει σκαλισμένο κι ένα όνομα. Σ’ ένα ήταν σκαλισμένο και το όνομα Μπεν Γιαήρ.
Ήταν άραγε πιθανόν ανάμεσα στους 10 λαχνούς να είχε τραβηχτεί και ενδέκατος κι αυτός να ήταν ο ηρωικός αρχηγός Ελεάζαρ Μπεν Γιαήρ; Και μήπως πάλι αυτός ήταν ο τελευταίος ζωντανός που απόμεινε, για να αποτελειωθεί μόνος του κι απ’ το δικό του ξίφος; Είναι πιθανότατο, γιατί ένας άνθρωπος με τέτοια επιμονή και θέληση δε θα ήταν δυνατό να εξαιρέσει τον εαυτό του από κάτι που ζήτησε να κάνουν οι συμπατριώτες του.
Σήμερα η Μασάντα έχει διατηρηθεί απ’ το Ισραήλ σαν ιερός χώρος κι έχει μεγάλη σημασία για τους Εβραίους. Κάθε νεοσύλλεκτος δε Ισραηλίτης στρατιώτης λέει στον όρκο του: ‘’Η Μασάντα δε θα ξαναπέσει’’.

No comments:

Post a Comment